CECHY MAKROSKOPOWE
 Przekrój z typowym ostiolum
|
Owocniki bulwiaste, o owalnych lub kulistych kształtach, rzadziej nieregularne. Zawsze z wyraźnym, rozległym ostiolum umiejscowionym u podstawy owocnika i prowadzącym w jego głąb. Dojrzałe owocniki osiągają wielkość 2-5(8) cm. Powierzchnia owocnika żółtawa, żółto-brązowa, w końcu ciemnobrązowa. Powierzchnia owocnika najczęściej gładka, czasem w okolicach ujścia ostiolum pokryta drobnymi brodawkami - rzadziej brodawkowana na całej powierzchni owocnika. Gleba najpierw żółtawa, potem kremowa, w końcu brązowa. Gleba poprzecinana licznymi, białymi – a w późnym stadium dojrzałości żółtymi - nieregularnymi żyłkami tworzącymi marmurkowaty wzór. Miąższ twardy, zwarty, o zapachu mączno-kukurydzianym i lekko owocowym smaku.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Dojrzałe zarodniki
|
Perydium 150-250 μm plektenchymatyczne, zbudowane z hialinowych strzępek o średnicy 3-6 μm. Strzępki w warstwie powierzchniowej mają czasem tendencję do rozdymania się i tworzenia struktur podobnych do typowej pseudoparenchymy. Worki owalne, rzadziej kuliste na krótkich trzonkach, czasem bez trzonków. Wielkość worków 80-130 x 56-90 μm. Worki 1-6 zarodnikowe, najczęściej zawierają 3-4 zarodniki. Zarodniki elipsoidalne, rzadko krótkoowalne, żółtawe do żółto-brązowych. Wielkość zarodników 26-35 x 18-30 μm, Q=1,3-1,5. Zarodniki pokryte dużymi, nieregularnymi, cztero- lub pięciokątnymi alweolami o średniej wielkości 4-6 μm. Na dłuższej przekątnej zarodnika 2-4 alweole. Kąty siateczki alweoli wyciągnięte w wydatne, grube kolce 3-6 μm.
|
 |
 |
Przekrój perydium
|
Strzępki perydium |
Dojrzałe zarodniki |
|
SIEDLISKO
|
Tuber excavatum występuje wyłącznie w glebach zasobnych w węglan wapnia. W warunkach polskich najczęstszym partnerem mikoryzowym jest Fagus sylvatica, Carpinus betulus, Corylus avellana i Quercus robur. Stanowiska umiejscowione w świetlistych starodrzewach, w miejscach ubogich w roślinność zielną. Najczęściej na pochyłościach terenu, stokach o południowej lub południowo-zachodniej wystawie i dużym nasłonecznieniu Owocniki wyrastają stosunkowo głęboko, bo 3-7 cm pod powierzchnią gleby, w nielicznych grupach, a bardzo często pojedynczo. Dojrzałe owocniki można znaleźć od sierpnia do listopada.
|
WYSTĘPOWANIE
|
Tuber excavatum jest znana z niemal całej południowej Europy. Również w krajach leżących w jej północnej części - w Wielkiej Brytanii i Niemczech zlokalizowano szereg stanowisk. W Europie środkowej znaleziona w Szwajcarii, Czechach i na Węgrzech. Na obszarze Polski zlokalizowana na pięciu stanowiskach. Na uwagę zasługuje stanowisko (Beskid Żywiecki – DG 04, Góra Grojec k. Żywca) z uwagi na lokalizację poza typowymi obszarami wapiennymi w Polsce.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 27, Złożeniec k. Smolenia, Lipiec 2007
Beskid Żywiecki – DG 04, Góra Grojec k. Żywca, Wrzesień 2008
Wyżyna Przedborska - DE 59, Dobromierz k. Przedborza, Sierpień 2009
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 58, Będkowice k. Krakowa, Listopad 2010
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 66, Bolęcin k. Chrzanowa, Sierpień 2013 |
UWAGI
 Nietypowy owocnik T.excavatum, przypominający swoim wyglądem T.foetidum.
|
W Polsce gatunek Tuber excavatum został znaleziony po raz pierwszy w 2007 roku w bogatej, wielogatunkowej oazie, w towarzystwie innych gatunków trufli między innymi T. aestivum. Na głównym obszarze poszukiwań autora – Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, gatunek ten wydaje się być relatywnie rzadki. Za wyjątkiem stanowiska (Beskid Żywiecki – DG 04, Góra Grojec k. Żywca) na pozostałych czterech lokalizacjach T. excavatum zawsze występowała w towarzystwie czarnych trufli. Prawdopodobnie w warunkach polskich wymagania siedliskowe T. excavatum oraz czarnych trufli z sekcji Aestivum są w dużym stopniu zbieżne.
Polska nazwa gatunku to trufla wydrążona. |
